Święta Bożego Narodzenia to najważniejsze święta dla chrześcijan. Kojarzą się nam z ubieraniem choinki, oczekiwaniem na pierwszą gwiazdkę, wzajemnym przebaczaniem win podczas łamania się opłatkiem, przygotowaniem tradycyjnych potraw wigilijnych, pozostawieniem wolnego miejsca przy stole i innymi tradycjami.
Wigilia
Jest to wieczerza rozpoczynająca się wraz z pierwszą gwiazdką, a jednocześnie niezwykły, uroczysty, wzruszający i najbardziej rodzinny czas.
Dawniej 24 grudnia kultywowano różne zwyczaje i obrzędy. Na przykład wstawano bardzo wcześnie, co miało zapewnić w nadchodzącym roku chęć do pracy i krzepkość. Istniało również przekonanie, że przebieg Wigilii ma wpływ na przyszłe życie człowieka i powodzenie w gospodarstwie przez najbliższy rok. Panowało również przekonanie, że jeśli pierwszy do mieszkania przyjdzie mężczyzna, oznacza to pomyślność. Jeżeli przyszła kobieta, to nie było to pomyślną wróżbą na nowy rok. Często też w tym dniu rodzice przestrzegali swoje pociechy i twierdzili, że kto jest niegrzeczny i dostanie karę w Wigilię, ten cały rok będzie zbierał lanie.
Tradycją Wigilii jest także pozostawianie wolnego miejsca przy stole, co jest przesłaniem, że nikt w tym dniu nie powinien być sam. Polska to jedyny kraj, gdzie kultywowany jest zwyczaj łamania się opłatkiem przy wieczerzy wigilijnej. Według tradycji kolacja wigilijna rozpoczyna się od dzielenia się opłatkiem i składania sobie życzeń. Opłatek jest symbolem miłości, pojednania i poświęcenia dla innych. Tradycją jest także kładzenie siana pod wigilijny obrus, co ma sprowadzić dobrobyt na domostwo, a symbolizuje stajenkę, w której urodził się Chrystus.
Zgodnie z tradycją kolacja wigilijna rozpoczyna się wtedy, kiedy na niebie pojawi się pierwsza gwiazdka. Jest to nawiązaniem do Gwiazdy Betlejemskiej oznaczającej narodziny Jezusa, którą ujrzeli Trzej Królowie.
Wieczerza wigilijna jest postna, najczęściej uważano, że powinno być 12 potraw, czyli tyle, ilu było apostołów lub miesięcy w roku. Panuje przekonanie, że należy spróbować każdej z wigilijnych potraw. A typowe potrawy wigilijne to: barszcz z uszkami, zupa grzybowa, kapusta z grochem, pierogi z kapustą i grzybami, karp smażony, kutia. Znany jest także zwyczaj umieszczania grosika w jednym uszku w barszczu, a osoba, która trafi na tę monetę, ma mieć szczęście w nadchodzącym roku. Niektórzy pozostawiają w porfelu łuski karpia, by zapewnić sobie szczęście i dostatek. Jemioła wieszana nad stołem wigilijnym symbolizuje życie i płodność, a całowanie się pod nią wróży miłość i płodność przez wiele lat.
Choinka
To najważniejszy element świąt Bożego Narodzenia. Jest nią świerk, sosna lub jodła. Choinka stała się symbolem rajskiego drzewa i nadzieją życia wiecznego. Przyozdabiano je łańcuchami z bibuły i słomy, jabłkami, orzechami i ciastkami. Te ozdoby miały symboliczne znaczenia. Jabłka i orzechy oznaczały zdrowie i siły witalne oraz pomoc w magii miłości, a w czasach pogańskich uważane były za pokarm zmarłych. Słomiane ozdoby znaczyły obfitość i płodność, a łańcuchy nieustanne powodzenie. Gwiazda na czubku to odpowiednik Gwiazdy Betlejemskiej. Świeczki symbolizują Jezusa – „światłość świata”. Do symboli świąt Bożego Narodzenia należy również szopka bożonarodzeniowa, najczęściej budowana w kościołach. Niektóre miasta budują takie szopki na rynkach, a często umieszczane są tam też żywe zwierzęta.
Dobrą tradycją świąt jest także wspólne kolędowanie.
Nieodłącznym elementem świąt jest także wzajemne obdarowywanie się prezentami umieszczanymi pod choinką, które można otworzyć dopiero po wieczerzy wigilijnej
Wieczór wigilijny kończy się odprawianą o północy pasterką, czyli mszą upamiętniającą przybycie do Betlejem pasterzy, którzy pierwsi oddali hołd nowonarodzonemu Chrystusowi.
Święta
Był to zawsze czas spokoju, powagi i nic nie robienia, uważano jednak, że nie można było w ten dzień za dużo spać, gdyż wierzono, że będzie to miało zły wpływ na zdrowie ludzi, zwierząt i plony.
Pierwszy dzień Bożego Narodzenia na ogół spędzamy w domu, w gronie najbliższych, przy suto zastawionych stołach.
Drugi dzień świąt poświęcony jest Świętemu Szczepanowi, który był pierwszym męczennikiem za wiarę chrześcijańską, znanym z głębokiej wiary i posiadania mocy czynienia cudów. Został ukamieniowany, gdyż przyznał się do wiary w Chrystusa.
Drugiego dnia świąt rozpoczynało się również chodzenie po kolędzie. Kiedyś gospodarze wyczekiwali kolędników i przyjmowali ich życzliwie, gdyż uważali, że kolędnicy przynoszą dobre wróżby i życzenia wszelkiej pomyślności.
Zadbajmy o to, by te święta były rodzinne, spokojne, szczęśliwe, by przyniosły ukojenie, scementowały rodzinne więzi, dodały sił i optymizmu.
Serdecznie zachęcam Czytelników do uczestniczenia w Lubomierskim Spotkaniu Bożonarodzeniowym przygotowanym przez Lubomierskie Centrum Kultury, Urząd Gminy i Miasta oraz MGOPS. Spotkajmy się wszyscy na naszym rynku 18 grudnia, w niedzielę. Najpierw odbędzie się Jarmark Bożonarodzeniowy. Od godz. 13.30 do 15.30 zaplanowano spotkanie opłatkowe dla mieszkańców naszej Gminy i artystyczny program bożonarodzeniowy na scenie. O godz. 16.00 wspólne kolędowanie w naszym kościele z Magdą Steczkowską. Takiej imprezy nie można przegapić! Bądźmy tam wszyscy!
Tekst i zdjęcia: Jadwiga Sieniuć (wspomnienia lubomierskich imprez bożonarodzeniowych)
