W Polsce sięgają one początków XIV wieku.
Wielkanoc to najstarsze i najważniejsze święto chrześcijańskie, które łączy w sobie obrzędy ludowe związane z przemianami w przyrodzie i święto obchodzone na pamiątkę Zmartwychwstania Chrystusa. Najbardziej popularną tradycją są pisanki i święcenie pokarmów w koszyczku.
Święta poprzedzone są czterdziestodniowym postem, któremu towarzyszy budząca się do życia przyroda oraz świadomość zwycięstwa Jezusa nad śmiercią.
Wielkanocne tradycje nie wszędzie są takie same i zależne od regionu, z którego się wywodzą. Są jednak niezmiennie kultywowane z pokolenia na pokolenie.
Zawsze koniec zimy i zbliżające się święta stanowiły dobrą okazję do zabrania się za wielkie porządki. Z biegiem lat ich zasięg nieco się zmieniał. Nie wszyscy już bielą ściany w kuchniach czy malują domy. Ale prawie wszystkie panie zabierają się za gruntowne porządki w domach, myją okna, piorą firanki, przeglądają szafy i wykonują wiele innych prac.
Nieodzownymi elementami każdych świąt wielkanocnych są pisanki i kraszanki, a malowanie i zdobienie jaj to jedna z najstarszych tradycji wielkanocnych.
Już starożytni Persowie na znak przyjaźni obdarowywali swoich bliskich jajkami malowanymi na czerwono.
Pisanki są symbolem pomyślności i przebudzenia do życia.
Wielki Tydzień rozpoczyna się Niedzielą Palmową, którą dawniej nazywano Kwietniową lub Wierzbową i upamiętnia tryumfalny wjazd Jezusa do Jerozolimy. Śpieszymy wtedy do kościoła, by poświęcić palmy. Przy tej okazji organizowanych jest wiele konkursów na najciekawszą palmę wielkanocną.
Tradycyjne palmy wielkanocne wykonywane są z gałązek wierzbowych, które powinny być zerwane w Środę Popielcową i włożone do wody, aby rozwinęły się do Niedzieli Palmowej. Ozdabia się je zielonym bukszpanem i suchymi kwiatkami.
Kiedyś istniało takie przekonanie, że jak poświęconą palmą lekko uderzy się domowników, to ten gest przyniesie im szczęście, a palmy umieszczone nad drzwiami lub za obrazem uchronią przed burzą i ogniem.
W niektórych regionach Polski w Wielką Środę organizowano topienie Judasza. W tym celu przygotowywano słomianą kukłę, która tę postać symbolizowała, następnie wleczono ją przez całą wieś obrzucając kamieniami, a na koniec topiąc w rzece.
Święta Wielkanocne poprzedzone są Triduum Paschalnym, który rozpoczyna Wielki Czwartek. Podczas mszy wieczerzy Pańskiej biskup obmywa nogi dwunastu kapłanom jako pamiątkę obmycia nóg przez Jezusa swoim uczniom. Pod koniec mszy do czasu Zmartwychwstania milkną dzwony i ogołocony zostaje ołtarz.
Na pamiątkę ostatniej wędrówki Jezusa na Golgotę, w Wielki Piątek, odbywają się uroczyste drogi krzyżowe zakończone złożeniem ciała do grobu. Wówczas też straż przy grobie pełnią strażacy. Wiernych w tym dniu obowiązuje ścisły post.
Podczas Wielkiej Soboty święci się wodę, ogień i cierń oraz pokarmy.
W koszyczkach umieszczamy baranka, który jest symbolem Zmartwychwstałego Chrystusa, jajka jako symbol rodzącego się życia, chleb będący symbolem Ciała Chrystusa, dobrobytu i pomyślności, chrzan, który symbolizuje gorycz Męki Pańskiej, sól jako istotę prawdy, ser będący symbolem pojednania człowieka z naturą, babkę (symbol umiejętności). Wszystkie prace przygotowujące do świąt powinny być ukończone przed poświęceniem pokarmów.
Wielka Niedziela, czyli Dzień Zmartwychwstania rozpoczyna się mszą rezurekcyjną, potem jest śniadanie , które rozpoczynają wzajemne życzenia i dzielenie się jajkiem.
Poniedziałek Wielkanocny to śmigus-dyngus czyli wzajemne oblewanie się wodą. Dziewczęta, które zostały mocno oblane wodą i wysmagane witką mogły liczyć na duże powodzenie u chłopców.
Wszystkim Czytelnikom życzę zdrowych i spokojnych Świąt.
(JAGA)
Zdjęcia ozdób wielkanocnych wykonanych przez Pana Adama Kulikowskiego